In de CAO Nederlandse Universiteiten is afgesproken dat er per 1 juli 2021 op elke universiteit een ombudsfunctie zal zijn ingesteld. Hier kunnen medewerkers, en soms ook studenten, terecht met een melding over een mogelijke misstand. SoFoKleS onderzocht in opdracht van de cao-tafel wat bijdraagt aan een effectieve inrichting van een universitaire ombudsfunctie. Ook de resultaten van een pilot op universiteiten zijn daarbij meegenomen. Het onderzoeksrapport is nu beschikbaar.
Alle Nederlandse universiteiten streven naar een gezonde, veilige werk- en leeromgeving, waar iedereen in staat wordt gesteld de eigen talenten te ontplooien. Dat is de reden dat in de cao is afgesproken dat er op elke universiteit een ombudsfunctie wordt ingesteld. Welke voorwaarden dragen bij aan een effectieve inrichting van een universitaire ombudsfunctie? Wat zijn daarbij belangrijke aandachtspunten? In opdracht van de cao-tafel heeft SoFoKleS onderzoek gedaan naar de wensen, behoeften en verwachtingen hierover in de universitaire sector. Daarnaast is onderzocht wat geleerd kan worden van een pilot met ombudsfunctionarissen aan vier universiteiten: Universiteit Twente, Erasmus Universiteit Rotterdam, Technische Universiteit Delft en Universiteit Maastricht.
Bijdrage aan lerend vermogen universiteiten
Een van de belangrijkste aanbevelingen uit het rapport is om binnen de universiteit een gedeelde verantwoordelijkheid te nemen voor een gezonde en veilige werkomgeving. Dit vraagt in essentie dat elke universiteit een lerend vermogen heeft: steeds terugkerende aandacht voor het verbeteren van de onderlinge samenwerking en communicatie, het steeds opnieuw afstemmen van wat gewenst gedrag en goed beleid is, en het benoemen en handhaven van ongewenst gedrag of beleid.
Pas als er binnen de organisatie kan worden gesproken over ongewenst gedrag of beleid, kan er van worden geleerd. Een ombudsfunctie kan hier aan bijdragen, door open te staan voor meldingen en andere signalen, zelf onderzoek te doen en op onafhankelijk wijze te adviseren over vraagstukken die leven binnen de universiteit.
Evaluatie op basis van interviews
SoFoKleS heeft de evaluatie afgerond in september 2020 en het onderzoeksrapport is op 17 december 2020 aan de Tweede Kamer gestuurd. Voor de evaluatie hebben we 19 groepsinterviews gehouden, waarbij in totaal 43 personen uit de sector zijn geïnterviewd. Het gaat om zes ombudsfunctionarissen, de hr-afdeling van zes universiteiten, de medezeggenschap aan zes universiteiten, het Universitair Netwerk Vertrouwenspersonen (UNV), het Landelijk Netwerk Vrouwelijke Hoogleraren (LNVH), het Promovendi Netwerk Nederland (PNN), het ISO en de LSVb, twee leden van een College van Bestuur en vier vakbondsbestuurders.
