Scenario-analyse AZW: Drie toekomstbeelden bieden handelingsperspectief voor de toekomst van zorg en welzijn

27 mei 2024

De arbeidsmarkt in zorg en welzijn staat onder druk. Oók in de branche universitair medische centra. Ondanks maatregelen blijft de prognose dat het tekort in deze branche stijgt tot 10.600 in 2033. In de totale sector loopt het tekort zelfs op tot zo’n 232.000 personen. Een simpele oplossing is er niet: er is te weinig personeel en de vraag naar zorg en welzijn is groot. Om het groeiende arbeidsmarkttekort aan te pakken, moet er anders gedacht worden. In een scenario-analyse van het onderzoeksprogramma AZW zijn toekomstbeelden en hun impact op het arbeidsmarkttekort onderzocht. Conclusie: wat we ook doen, het arbeidsmarkttekort verdwijnt in geen van de toekomstbeelden en blijft substantieel. Maar deze toekomstbeelden bieden wel handelingsperspectief voor zowel de gehele sector als de branche universitair medische centra. Ook vormen ze een leidraad voor een maatschappelijk debat over de toekomst van (de arbeidsmarkt van) zorg en welzijn.

Lees het onderzoek

Bekijk de infographic

De scenario-analyse is uitgevoerd in opdracht van het AZW-programma. In het AZW-programma werken het ministerie van VWS, SoFoKleS en acht andere arbeidsmarktfondsen in zorg en welzijn samen om betrouwbare, onafhankelijke informatie te bieden over de arbeidsmarkt. Met deze scenario-analyse laat het AZW-programma zien aan welke knoppen gedraaid kan worden om tekorten gedeeltelijk terug te dringen. Zo wordt de discussie over de arbeidsmarkt inhoudelijk gevoed en gestimuleerd.

Drie toekomstbeelden

In de scenario-analyse zijn acht scenario’s voor de arbeidsmarkt zorg en welzijn in 2033 uitgewerkt. Deze scenario’s zijn individuele, op zichzelf staande thema’s waar in meer of mindere mate op ingezet kan worden om het toekomstige arbeidsmarkttekort te verminderen, zoals preventie, onderwijs of informele zorg en ondersteuning. In werkelijkheid staan de toekomstscenario’s niet op zichzelf. Soms is het ene scenario nodig om het andere te realiseren. Ook overlapt de impact scenario’s soms. In het onderzoek zijn de scenario’s daarom in samenhang bekeken en worden de scenario’s die logisch met elkaar samenhangen geclusterd in drie toekomstbeelden:

Sterker als samenleving: door gezamenlijke inzet vanuit de samenleving wordt de vraag naar zorg en welzijn gedempt;
Focus op functioneel: anders organiseren, zodat mensen in zorg en welzijn zich meer kunnen focussen op hun kerntaak;
Power to the professional: (her)waarderen en ontzorgen van professionals werkzaam in de sector.

Geen van de toekomstbeelden lost het arbeidsmarkttekort op. Het arbeidsmarkttekort dreigt zelfs zo groot te worden dat naast flankerend beleid ook impopulaire beleidskeuzes nodig zijn die het fundament van het stelsel raken. Dit onderzoek is dan ook bedoeld om onder meer de politiek, vakbeweging, werkgevers, zorg- en welzijnsprofessionals en het maatschappelijk middenveld te helpen om samen het gesprek over de toekomst van de arbeidsmarkt aan te gaan.

Over het onderzoek

In opdracht van de sociale partners in het AZW-programma en het ministerie van VWS heeft onderzoeks- en adviesbureau Rebel Group de scenario-analyse uitgevoerd. De scenariostudie bouwt voort op het Prognosemodel Zorg en Welzijn, wat de basis vormde voor het berekenen van de arbeidsmarktimpact. De berekening van de maximale arbeidsmarktimpact per scenario is gebaseerd op aannames. Deze aannames zijn onderbouwd met databronnen en cijfers uit eerder onderzoek, en soms aangescherpt na consultatie van onafhankelijk experts en praktijkdeskundigen.