Handreiking nanomaterialen
Bijna elke universiteit in Nederland werkt met nanomaterialen, onder andere in de chemie, natuurkunde, voeding en geneeskunde. Hier kunnen risico’s aan zitten. In de handreiking nanomaterialen leest u hoe andere onderzoeksinstellingen omgaan met de mogelijke gevaren en welke methodes goed werken.
De risico’s van werken met nanomaterialen zijn niet altijd duidelijk. Een chemische verbinding op nanoschaal kan een ander effect hebben dan dezelfde verbinding op ‘gewone’ schaal. Beschikbare modellen om risico’s van nanomaterialen in te delen, spreken elkaar soms tegen. Een handeling met een bepaalde stof kan in het ene model als veilig worden beschouwd en in het andere model als erg schadelijk.
Daarom hebben Stichting FOM, TU Delft, Universiteit Leiden en TNO Hoofddorp een handreiking Veilig werken met nanomaterialen voor onderzoeksinstellingen opgesteld. Sofokles heeft dit initiatief financieel ondersteund.
Doelgroep
Medewerkers van universiteiten, universitair medische centra en onderzoeksinstellingen die met nanomaterialen werken.
Doelstelling
De handreiking:
- draagt bij aan het vergroten van de zelfredzaamheid van onderzoeksorganisaties en hun medewerkers;
- vergroot hun vermogen om zelf verantwoordelijkheid te nemen voor een veilige omgang met nanomaterialen en andere nieuwe technologieën.
Aanpak
Het project bestaat uit drie delen:
- Een analyse van de stand van zaken in de sector, inclusief onderzoek naar het aantal blootgestelden. Welke onderzoeksinstellingen hebben een eigen beleid en welke risico-inschattingsmodellen gebruiken zij?
- Een handleiding: welke in de literatuur beschreven modellen zijn geschikt om te gebruiken in een onderzoeksomgeving en welke randvoorwaarden zijn daarbij van belang?
- Een praktische richtlijn, op basis van onder meer de resultaten van 1 en 2, voor omgaan met nanomaterialen en de bijbehorende onzekere risico’s in een onderzoeksomgeving. Meer specifiek: Risk Governance en communicatie.
Resultaten
Twee rapporten:
- Sectoranalyse en handvat Risk Governance (deelrapport A);
- Goede praktijken (deelrapport B).
Deelrapport A bevat:
- een overzicht van de bij het onderzoek gebruikte typen nanomaterialen;
- een beschrijving van de gebruikte hoeveelheden met de tijdsduur en frequentie van gebruik.
Het gemiddeld verbruik per experiment ligt in de orde van grootte van milligrammen, waarbij meerdere dagdelen per week met de materialen wordt gewerkt.
Naar schatting werken anno 2013 circa 800 werknemers in de Nederlandse onderzoeksinstellingen regelmatig met nanomaterialen. Dat is ongeveer 1,6 procent van het totaal aantal werknemers in de sector. Het aantal is waarschijnlijk een onderschatting, aangezien niet alle onderzoeksinstellingen voldoende zicht hebben op het gebruik van nanomaterialen in hun instelling.
Deelrapport B bevat 17 goede praktijken, ontleend aan de (internationale) literatuur over (veilig) werken met nanomaterialen.
Onderwerpen die onder andere aan de orde komen:
- risicobeoordeling en risico-inschatting van het gebruik van nanomaterialen
- planning van onderzoek
- schoonmaak in laboratoria
- voorlichting en training
- het gebruik van standard operating procedures (SOP’s).
Publicatiedatum
2014
